Bài 2 : Phía sau những ý kiến từ phía UBND huyện Vân Đồn và Chủ đầu tư.

Sau khi nhóm phóng viên chúng tôi có bài đăng trên Báo Xây dựng (xaydung.vn) và Tạp chí Hoanhap.vn ngày 25/2/2019, với tiêu đề: Từ một tờ đơn thư tố cáo… Uỷ ban nhân dân huyện Vân Đồn đã có ngay công văn số 283/UBND do Chánh văn phòng Đặng Thị Hà ký ngày 25/2/2019 gửi Toà soạn. Trước hết, chúng tôi xin trân trọng cảm ơn sự hợp tác, trao đổi của UBND huyện Vân Đồn, nhưng cũng phải nói ngay rằng, công văn chỉ có chữ ký photo và không đóng dấu, có thể do sơ suất của nhân viên văn phòng trước khi phát hành công văn, nhưng không thể nói khác là công văn được gửi đi một cách cẩu thả, thiếu nghiêm túc và không có giá trị pháp lý. Tuy nhiên, tiếp thu nội dung của bài báo, công văn của UBND huyện Vân Đồn cũng nêu rõ: Thứ nhất,…Về trình tự thực hiện hồ sơ, phương án bồi thường đối với hộ gia đình bà Bùi Thị Cống được UBND huyện Vân Đồn thực hiện đúng trình tự các bước theo quy định của Luật đất đai năm 2013. Thứ hai,… UBND huyện khẳng định đây là dự án do Nhà nước thu hồi đất… Như vậy, nội dung bà Bùi Thị Cống phản ánh với cơ quan báo chí dự án này phải thoả thuận bồi thường với người bị thu hồi đất là không đúng theo quy định của pháp luật… Từ những căn cứ trên, UBND huyện khẳng định việc nhà nước thực hiện thu hồi đất đối với những hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi nằm trong dự án… là đúng với quy định của pháp luật hiện hành, dự án không thuộc trường hợp phải thoả thuận với dân như trong đơn tố cáo của bà Bùi Thị Cống nêu.

Trụ sở Uỷ ban nhân dân huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh

Sau khi nghiên cứu kỹ công văn số 283/UBND nêu trên, chúng tôi thấy cần gặp đồng chí Mạc Thành Luân - Chủ tịch UBND huyện để trao đổi thêm một số nội dung, nên có liên lạc lại với đồng chí Chánh văn phòng UBND huyện Đặng Thị Hà và được nghe: “Các sếp bận lắm, chưa sắp lịch được”. Chúng tôi gọi điện thoại trực tiếp cho đồng chí Chủ tịch huyện, nhưng máy tắt, không liên lạc được.

Ở một diễn biến khác, người nhà của bà Bùi Thị Cống cho biết: Bà Cống và các hộ dân còn thắc mắc về đền bù giải phóng mặt bằng đã gửi đơn lên Tỉnh uỷ, UBND tỉnh Quảng Ninh. Ngày 1/3/2019 (theo lịch tiếp dân của tỉnh) số hộ dân trên đã lên Ban tiếp công dân để hỏi kết quả. Tại đây, ông Vũ Mậu Hoàn - Chuyên viên Ban tiếp công dân tỉnh đã đứng ra tiếp và và giải thích từng trường hợp cụ thể, nhưng cũng chỉ chung chung không có gì khác với UBND huyện Vân Đồn đã nói. Cuối cùng, ông cho biết: Hôm nay Phó Chủ tịch tỉnh bận, các bác không gặp được, các bác muốn gặp thì ngày 15 tới (theo lịch tiếp), bà con có vướng mắc gì thì cứ gặp Phó Chủ tịch tỉnh.

Tiếp đó, sáng 8/3/2019, theo lịch hẹn, chúng tôi đến làm việc với Chủ đầu tư dự án là Công ty đầu tư thương mại Thuỷ sản Thống nhất (sau đây xin gọi tắt là Công ty Thống Nhất). Tiếp chúng tôi, Phó Tổng giám đốc Công ty Lê Thị Trầm cho biết: Đây là dự án đổi đất lấy hạ tầng, được quy hoạch từ năm 2008. Công ty Thống nhất chúng tôi là Chủ đầu tư nên cứ có đất sạch là làm thôi, còn khâu thu hồi đất là do chính quyền địa phương, chúng tôi không có vướng mắc gì với các hộ dân. Cũng cần nói rõ, việc đổi đất lấy hạ tầng ở đây là khi Công ty xây dựng xong hạ tầng thì giao lại cho địa phương quản lý. Đổi lại, Công ty có đất để làm dự án, chia lô bán nền thu hồi vốn, nộp tiền thuế và tiền sử dụng đất cho Nhà nước. Giá đất được hình thành từ 2 nguồn: Tiền làm cơ sở hạ tầng và tiền nộp thuế. Hiện dự án đã hoàn thành được 80% hạ tầng, dự kiến đến tháng 8/2019 là xong theo quy định. Để thực hiện dự án, Công ty đã ký hợp đồng với Trung tâm phát triển quỹ đất huyện Vân Đồn với tổng mức đầu tư trên 42 tỷ đồng.

Đi sâu tìm hiểu về tính pháp lý khi thực hiện hợp đồng kinh tế giữa Chủ đầu tư (Công ty Thống Nhất) và Trung tâm phát triển quỹ đất huyện Vân Đồn, chúng tôi có đến gặp ông Đinh Đức Minh - Giám đốc Trung tâm phát triển quỹ đất huyện và được vị Giám đốc này tươi cười cho biết: Chúng tôi chỉ cung cấp thông tin cho báo chí khi có sự chỉ đạo của lãnh đạo UBND huyện!

Trụ sở Công ty đầu tư thương mại thủy sản Thống Nhất - Doanh nghiệp Chủ đầu tư dự án

Bình luận về xung quanh dự án, Luật sư Nguyễn Văn Chung - Văn phòng Luật sư Bình Minh cho rằng: Theo Quyết định năm 2007 của Thủ tướng chính phủ và các Quyết định của tỉnh Quảng Ninh sau đó, thì việc thu hồi đất cho các Khu kinh tế là thuộc thẩm quyền của Nhà nước, điều này đã rất rõ ràng. Trong trường hợp cụ thể Dự án đầu tư xây dựng - kinh doanh hạ tầng khu dân cư khu 7, thị trấn Cái Rồng này, đáng lẽ UBND huyện Vân Đồn giao cho Ban quản lý khu kinh tế làm Chủ đầu tư thì đúng luật và không có vấn đề gì, đằng này, lại giao cho một Công ty tư nhân (Công ty Thống Nhất ) làm Chủ đầu tư thực hiện dự án - với tên gọi đã nói lên đầy đủ mục đích: “Dự án đầu tư Xây dựng - Kinh doanh hạ tầng”. Đây là sự “đánh tráo khái niệm”, là sự “nói một đằng, làm một nẻo” buộc dư luận phải lên tiếng về sự “trái luật” này của UBND huyện Vân Đồn và băn khoăn đặt câu hỏi: Có hay không lợi ích nhóm và tham nhũng ở dự án này? Mặt khác, theo khoản 3, điều 4, Quyết định số 2999/2016/QĐ của UBND tỉnh Quảng Ninh (thay thế Quyết định 3456/2015/QĐ – UBND) mà UBND Huyện Vân Đồn viện dẫn thực hiện trình tự thu hồi đất thì: Các dự án đầu tư có sử dụng đất, đất có mặt nước, sử dụng vốn ngoài ngân sách nhà nước, các dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) đều phải thực hiện việc đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu, chỉ định thầu lựa chọn nhà đầu tư hoặc thực hiện thủ tục quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư theo đúng các quy định của pháp luật về: Luật đất đai, Luật đầu tư, Luật đấu thầu. Rất tiếc, các bước này đã không thấy có trong quá trình Chủ đầu tư tổ chức thực hiện dự án!

Ngày 26/2/2019, UBND huyện Vân Đồn tổ chức cưỡng chế một số hộ dân, trong đó có hộ gia đình bà Bùi Thị Cống. Theo nhà báo V.N, việc cưỡng chế này là trái luật, là hành động huỷ hoại tài sản công dân, bởi lẽ, theo khoản 1, khoản 2, điều 62 Luật đất đai 2013, thì loại Dự án kinh doanh thương mại này, Chủ đầu tư phải thoả thuận với dân về giá đất đền bù, nhưng UBND huyện Vân Đồn đã bỏ qua bước này. Mặt khác, trong Quyết định 120 của Thủ tướng chính phủ về phê duyệt Đề án quy hoạch Khu kinh tế tổng thể huyện Vân Đồn, luôn luôn nhắc: Phải tuân thủ Luật đất đai năm 2013 và không thấy có câu nào nói đến Nhà đầu tư không phải thoả thuận với dân khi bị thu hồi đất. Như vậy, tuy Luật đất đai 2013 và Quyết định 120 của Thủ tướng chính phủ là nhất quán, nhưng giá trị pháp luật của Luật đất đai vẫn cao hơn Quyết định 120 của Thủ tướng chính phủ, do đó, việc UBND huyện Vân Đồn bỏ qua bước thoả thuận với dân là không đúng pháp luật. Ở đây, cũng giống như luật sư Chung, nhà báo V.N cho rằng, UBND huyện Vân Đồn đã “đánh tráo khái niệm” giữa: Dự án kinh doanh thương mại với Đề án quy hoạch, khi thực chất 2 khái niệm này hoàn toàn khác nhau. Vấn đề đặt ra là: “đánh tráo“ để làm gì? Chẳng lẽ lại cho rằng UBND huyện Vân Đồn “không biết” hoặc”cố tình không biết”? Dư luận một lần nữa đặt câu hỏi: Có lợi ích nhóm và tham nhũng ở dự án này không?

Không đồng tình với cách giải quyết của UBND huyện Vân Đồn, ngày 27/2/2019, các hộ dân còn thắc mắc trong dự án tiếp tục gửi Đơn đề nghị lên các cơ quan lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh và các cơ quan báo chí truyền thông. Trong văn bản này các hộ dân nêu rõ: Chúng tôi đồng thuận rằng các dự án được quy định tại điểm a, khoản 2, điều 62, điều 63 luật đất đai 2013 thuộc thẩm quyền thu hồi đất của Nhà nước, nhưng chúng tôi không đồng thuận với ông Mạc Thành Luân, Chủ tịch UBND huyện Vân Đồn khi ông cho rằng, Dự án đầu tư xây dựng - kinh doanh hạ tầng khu dân cư khu 7, thị trấn Cái Rồng do Công ty đầu tư thương mại thuỷ sản Thống nhất làm Chủ đầu tư là dự án thuộc điểm a, khoản 2, điều 62 Luật đất đai 2013. Đồng thời, chúng tôi cũng khẳng định dự án này không thuộc trường hợp hướng dẫn bởi văn bản số: 2075/UBND-QLĐĐ1 ngày 17/5/2016 của UBND tỉnh Quảng Ninh “Về việc giải quyết vướng mắc liên quan đến chính sách thu hồi đất tại địa bàn các khu kinh tế”. Do dự án không thuộc điểm a, khoản 2, điều 62 luật đất đai 2013 và không thuộc trường hợp hướng dẫn bởi văn bản 2075/UBND-QL ĐĐ1 của UBND tỉnh Quảng Ninh, nên chúng tôi cho rằng, những căn cứ pháp lý mà Chủ tịch UBND huyện Vân Đồn áp dụng cho người dân chúng tôi là thuộc về trường hợp Ban quản lý Khu kinh tế làm Chủ đầu tư dự án, còn nếu Công ty đầu tư thương mại thuỷ sản Thống Nhất làm Chủ đầu tư thì không thuộc thẩm quyền thu hồi đất của UBND huyện Vân Đồn! Trên thực tế, Dự án đã được giao cho Công ty đầu tư thương mại thuỷ sản Thống nhất làm chủ đầu tư, đã và đang triển khai thực hiện. Do đó, cần làm rõ sự “né tránh” trách nhiệm của Ban quản lý khu kinh tế Vân Đồn đối với dự án này? Và như trên đã nêu, thực tế Ban quản lý dự án khu kinh tế Vân Đồn không thực hiện dự án này nên Chủ tịch UBND huyện Vân Đồn căn cứ vào những quy định nêu trên là trái luật… Việc Chủ tịch UBND huyện Vân Đồn ra quyết định thu hồi đất và cưỡng chế thu hồi đất của người dân giao cho Công ty đầu tư thương mại thuỷ sản Thống nhất là trái pháp luật.

Như vậy, theo chúng tôi, cho đến nay, việc các hộ dân liên quan đến dự án không chỉ thắc mắc về quyền lợi đền bù mà còn đòi hỏi UBND huyện Vân Đồn phải rà soát lại làm đúng pháp luật, và như thế, câu trả lời vẫn còn ở phía trước.

Quá trình tiếp nhận và nghiên cứu đơn, phóng viên chúng tôi vẫn khuyên các hộ dân là cần bình tĩnh và nên tuân thủ các bước khiếu kiện theo quy định pháp luật. Đồng thời nhân đây cũng đề nghị lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Ninh và huyện Vân Đồn tiếp tục đối thoại với dân theo hướng thân thiện, gần dân, sát dân hơn, nhìn thẳng vào vấn đề với tinh thần trách nhiệm và xây dựng cao nhất để ý Đảng hợp với lòng Dân, nhằm kết thúc sự việc, hoàn tất dự án.

Khi bài báo này đã lên khuôn, chuẩn bị in, phóng viên chúng tôi nhận được tin các hộ dân đã lên Ban tiếp công dân tỉnh Quảng Ninh để gặp lãnh đạo tỉnh theo lịch tiếp dân vào ngày 15 hàng tháng. Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc khi có nội dung mới.

Thay lời kết

Hiện nay, nhiều “lỗ hổng” pháp lý trong Luật đất đai 2013 đã được các đại biểu Quốc hội, cơ quan quản lý Nhà nước và các chuyên gia pháp luật chỉ rõ. Vì vậy, năm 2019, Quốc hội dự kiến sẽ xem xét, thông qua dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật đất đai 2013 vào kỳ họp tháng 5/2019 sắp tới đây. Trong thời điểm hiện nay, nhiều địa phương đã cho dừng thực hiện các dự án BT bởi những bất cập và hệ lụy gây thất thoát lãng phí, tham nhũng trong quá trình triển khai thực hiện… Vì vậy, nhóm phóng viên chúng tôi, với ý thức trách nhiệm đã dành nhiều thời gian, kiên trì tiếp cận mọi góc cạnh của vụ việc, nghiên cứu và đối chiếu các tài liệu, nguồn tin và các văn bản pháp luật từ Trung ương xuống tỉnh và huyện, xã cùng với các thành phần, chủ thể liên quan… với mục đích để có được những bài viết phản ánh khách quan nhất chuyển đến bạn đọc và trả lời đơn thư. Quá trình ấy, chúng tôi có gặp nhiều sự hợp tác thuận lợi, nhưng cũng có những khó khăn. Trong đó, đáng nói là sự hợp tác của lãnh đạo UBND huyện Vân Đồn - một chủ thể quan trọng nhất của dự án - còn rất mờ nhạt, nếu không muốn nói là thiếu sự tôn trọng báo chí. Trong quá trình tác nghiệp, chúng tôi nhận thấy, tỉnh Quảng Ninh là địa phương rất cởi mở, thân thiện, hợp tác, tạo điều kiện cho báo chí truyền thông, là tỉnh đi đầu cả nước về cải cách hành chính, với tư duy nhạy bén của người vùng mỏ đã tạo ra những bước đột phá lớn, làm thay đổi toàn bộ bộ mặt kinh tế của tỉnh trong thời đại 4.0, xứng đáng là địa phương tin yêu của cả nước. Với tinh thần đó, chúng tôi rất mong lãnh đạo huyện Vân Đồn, nhất là đồng chí Bí thư huyện uỷ và đồng chí Chủ tịch UBND huyện (nơi đầu mối là đồng chí Chánh văn phòng UBND huyện), sắp tới đây, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi để nhóm phóng viên gặp gỡ, trao đổi nhằm làm rõ, sáng tỏ những uẩn khúc trong dự án Đầu tư Xây dựng - Kinh doanh hạ tầng khu dân cư khu 7, thị trấn Cái Rồng trước sự chờ đợi của công luận,góp phần xây dựng vùng đất Vân Đồn ngày càng giàu mạnh./.

( Còn nữa)